Pamięć Breslau w Berlinie
Krzysztof Ruchniewicz
/ 07.03.2016 /Od drugiej połowy lat 90. XX wieku realizowanych jest w Berlinie projekt „wyboje“ (Stolpersteine). Skończyłem właśnie pracę nad krótkim artykułem poświęconym związkom Wrocławia i Berlina. W trakcie kwerendy trafiłem na stronę berlińską stronę internetową poświęcona tamtejszym „wybojom”. Wyszukiwarka pozwoliła szybko odnaleźć osoby upamiętnione w ten sposób, a które urodziły się w Breslau. W większości są to Żydzi, których ze stolicy Niemiec deportowano do obozów zagłady lub innych miejsc straceń.Współczesnym berlińczykom ich postacie przypominają te niewielkie kostki. Na stronie można znaleźć szczegółowe informacje o osobach wywodzących się z naszego miasta.
Zdjęcie: Przykładowe „wyboje” w Berlinie. Gizela Kozower urodziła się w Breslau; Źródło:Strona internetowa: Stolpersteine in Berlin
O projekcie „wyboje“pisałem przed trzema laty. Przedstawiłem autora projektu, artystę z Kolonii, Guntera Demniga i etapy realizacji jego inicjatywy. Na początku lutego b. r. we Wrocławiu odbyła się uroczystość odsłonięcia sześciu „wybojów“ (przed laty wmurowano jeden kamień poświęcony Edycie Stein). W uroczystości wziął udział Demnig oraz krewni uhonorowanych w ten sposób wrocławian. Obszerną relację z tego ważnego wydarzenia zamieściła „Gazeta Wyborcza“.
Projekt Demniga nie wszędzie w Niemczech jest przyjmowany bez kontrowersji. Do dzisiaj
Monachium nie wyraża zgody na taką instalację artystyczną. W najnowszym numerze „Public
History Weekly“ znalazł się ciekawy tekst na temat. W czasie kwerendy do artykułu
o związkach Wrocławia i Berlina, natrafiłem w internecie na ciekawą stronę projektu
„wyboje w Berlinie“ (Stolpersteine in Berlin) . Zamieszczono na niej różne informacje
o projekcie, materiały edukacyjne do ściągnięcia. Polskiego czytelnika może zainteresować
publikacja Ingo Loosego poświęcona berlińskim Żydom w getcie łódzkim w latach 1941-
Zdjęcie: Biogram Gizeli Kozower urodzonej w Breslau; Źródło: Strona internetowa: Stolpersteine in Berlin
Szczególnie zainteresowała mnie zakładka pozwalająca wyszukać dane biograficzne osób, którym poświęcono któryś z prawie 7 tysięcy kamieni.Przy opcji „wyszukiwanie poszerzone“ („Erweiterte Suche“), można w rubryce podać miejsce pochodzenia. Odnalazłem 155 osób urodzonych w naszym mieście. Wyniki możemy odczytać w dwojaki sposób: na mapie i w formie tabeli.Obszerne informacje biograficzne z materiałem ikonograficznym udało się stworzyć dla 60 osób.
Nie jest to projekt skończony, w przyszłości mogą pojawić się nowe „wyboje“ oraz kolejne szczegółowe informacje o ofiarach ludobójstwa. To ważny przyczynek do dziejów także naszego miasta i jego żydowskiej diaspory do 1945 r. Może stanie się on inspiracją dla badań nad migracjami wrocławian do stolicy Niemiec lub nad losami wrocławskich Żydów.
Źródło: http://krzysztofruchniewicz.eu/pamiec-
